"En önemli ve en feyizli görevlerimiz, milli eğitim işleridir. Milli eğitim işlerinde mutlaka muzaffer olmak lazımdır. Bir milletin gerçek kurtuluşu ancak bu suretle olur". Mustafa Kemal ATATÜRK
Yerleşme olgusu yüzbinlerce yılda ve çeşitli aşamalardan sonra ortaya çıkmıştır. İnsan yerleşmeyi çeşitli ihtiyaçlarına çözüm olarak başlatmıştır. Bu ihtiyaçlar şunlardır:
- Doğal şartların (özellikle iklimin) olumsuz etkilerinden korunma ihtiyacı
- Korunaklı bir alanda uyuma ve dinlenme ihtiyacı
- Yabani hayvanlara ve diğer insanlara karşı can güvenliğini sağlama ihtiyacı
- Ürünlerini saklama ihtiyacı
Yeryüzünün her yeri yerleşme için uygun değildir. Bazı yerler ve bölgelerde yerleşme alanları daha yoğunken bazı bölgelerde daha seyrektir ya da hiç yoktur. Yerleşme alanlarının dağılışını sınırlandıran bazı faktörler bulunur.
Bunlar; su yüzeyleri, yeryüzü şekilleri, kutuplar, kuraklık, ormanlar ve bataklıklardır.
SU YÜZEYLERİ: Dünya yüzeyinin yaklaşık %71’i okyanus, deniz ve göllerle kaplıdır. Bu yüzden su yüzeyleri, yerleşme alanlarını sınırlandıran en önemli faktörlerden biridir. Ancak son yıllarda bazı kıyılarda denizlerin doldurulmasıyla yerleşilebilir alanlar ve tarım alanları elde edilmektedir.
YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ: Yüksek ve engebeli araziler yerleşme alanlarının kurulmasını zorlaştırır. Yükseklere çıkıldıkça sıcaklığın azalması ve engebeli arazilerde ulaşımın zorlaşması, gıda temininin zorluğu yaşamı olumsuz etkiler. Örneğin yeryüzünün en yüksek yeri olan Himalaya Dağları, engebe ve yükseltiden dolayı yerleşme alanlarının oldukça seyrek görüldüğü bir yerdir.B-ŞEHİRSEL(KENTSEL) YERLEŞME
1-NÜFUS MİKTARINA GÖRE
* Küçük şehirler; Nüfusu 10.000 ile 100.000 arasında olan şehre küçük şehir
* Orta büyüklükte şehirler;Nüfusu 100.001 ile 500.000 arasında olana orta büyüklükte şehir
* Büyük şehirler ;Nüfusu 500.001 ile 1.000.000 arasında olana büyük şehir,
* Metropoliten şehirler; Nüfusu 1.000.000’dan fazla olana da metropoliten şehir adı verilir.
2-İŞLEVLERİNE GÖRE
* Turizm şehirleri doğal ve beşerî turizm varlıklarının bulunması sayesinde gelişen şehirlerdir. Miami, Venedik, Barcelona, Roma, Dubai ve Singapur turizm şehirlerine örnek verilebilir.
* Kültürel şehir, bilim, sanat ve eğitim gibi çeşitli kül türel faaliyetlerin ön planda olduğu şehirlerdir. Oxford, Cambridge, Pricenton (ABD) ve Salamanca (İspanya) kültür şehirlerine örnek verilebilir
* Ticaret şehri, en yaygın olan ticaret şehirleri, genellikle ulaşım hatlarının geliştiği ve ticari faaliyetlerin yoğunlaştığı şehirlerdir. New York, Hong Kong, Shangay, Paris, Londra ve Tokyo ticaret şehirle rine örnek verilebilir.
* Liman şehirleri; hinterlandı geniş, önemli koy ve körfezlere sahip olan, ticaretin genellikle liman aracılığıyla ya pılması sonucu gelişen şehirlerdir. Rotterdam, Hamburg, Marsilya, Singapur, Kalküta (Hindistan) ve Shangay liman şehirlerine verilebilecek örnekler arasında yer almaktadır
* Tarım şehri, insanların geçimlerini daha çok tarımsal faaliyetlerden karşıladığı şehirdir. Bu şehirlerde az da olsa tarıma dayalı sanayi faaliyetleri yer almaktadır. Bulgaristan’daki Kırcaali şehri tarım şehrine örnek verilebilir.
* Sanayi şehirleri, Sanayi Devrimi’ı sonucu ortaya çıkmıştır. Bu şehirler, diğer sektörlerin gelişmesine de etki eder. Manchester, Tokyo, Düsseldorf ve Detroit sanayi şehirlerine verilebilecek örnekler arasında yer almaktadır.
* Maden şehirleri, önemli yer altı kaynaklarına bağlı olarak gelişen şehirlerdir. Essen (Esın), Kerkük, Kiruna (İsveç) ve Pittsburg (Rusya) bu şehirlere örnek verilebilir.
* İdari şehir, bir ülkenin, bölgenin ya da uluslarası bir kuruluşun yönetim merkezinin bulunduğu şehirlerdir. Londra, Brüksel, Paris, Washington, Ottawa ve Moskova bu tür şehir lere örnek verilebilir.
* Dinî şehir bir veya birden fazla dinî inancın merkezi ya da kutsal değerlere ve mekânlara sahip olan şehirlerdir. Mekke, Medine, Kudüs, Roma ve Lhasa (Tibet-Çin) dinî şehirlere örnek verilebilir.
ŞEHİRLERİN ETKİ ALANLARI
Şehirlerin etki alanının sınırları, sahip olduğu işlevsel özelliklerle yakından ilgilidir. Ne kadar çok özellik taşıyorsa etki alanı da o kadar geniş olur. Örneğin fonksiyonel özellikleri az olan bir şehir, daha çok yakın çevresindeki kırsal alanları etkilerken çeşitli ve önemli fonksiyonlara sahip şehirler ise dünya çapında bir etki alanı oluşturabilmektedir. Şehirler; etki alanları bakımından küresel, bölgesel ve yerel etkiye sahip şehirler olmak üzere üçe ayrılır.
Küresel Etkiye Sahip Şehirler: Ulusal ve uluslararası ticaret, borsa, bankacılık, sigortacılık, ulaşım gibi ekonomik faaliyetlerinin yanında bilim, teknoloji ve sanatta uzmanlaşmış kurum ve kuruluşların yer aldığı şehirlerdir. Dolayısıyla bu tür şehirlerde ortaya çıkabilecek sosyal, ekonomik ve siyasi olaylar tüm dünyayı etkilemektedir. Küresel etkiye sahip şehirler genellikle gelişmiş ülkelerde yer almaktadır. New York(ABD’nin en büyük şehri olan), bu anlamdaki şehirlere en iyi örnektir.
Neden küresel etkiye sahip?
ABD’nin ve dünyanın önemli şirketleri,
Birleşmiş Milletler Genel Merkezi,
Sivil toplum kuruluşları,
Ulusal ve uluslararası medya kuruluşları,
Dünya’nın en önemli finans merkezlerinden olan New York Borsası,
Bir çok eğitim ve kültür faaliyet merkezleri,
New York limanı,
Wall Street bu şehirde yer almaktadır.
1929 yılında New York Borsası’nda yaşanan “Büyük Buhran” adı verilen büyük ekonomik krizin sonuçları küresel olmuş, dünyanın birçok ülkesinde ekonomik çöküntü yaşanmış, binlerce şirket batmış ve milyonlarca insan işsiz kalmıştır.
Şanghay,Londra, Paris, Frankfurt, San Francisco, Tokyo, Singapur ve Hong Kong diğer küresel etkiye sahip şehieler arasındadır.
Bölgesel Etkiye Sahip Şehirler: bu şehirlerde meydana gelen toplumsal, ekonomik ve siyasal olaylardan biri yada bir kaçı hem olduğu ülkeyi hem de o ülkeye yakın diğer bir kaç ülkeyi etkiler. Mesela Tahran’ın etki alanı İran ve Orta Doğu ve Asya Kıtası ile sınırlıdır. Mexico City , Jakarta, Kiev,Wellington bölgesel etkiye sahip şehirler arasındadırlar.
Yerel Etkiye Sahip Şehirler, Dünyadaki şehirlerin önemli bir kısmı, yerelde etkili olup daha çok tarım ve tarıma dayalı sanayi faaliyetleriyle ön plana çıkmaktadır
ŞEHİRLEŞMENİN SONUÇLARI
Konu videosu izle https://www.youtube.com/watch?v=Hwosc8HP80o
Konu
Konu videosu-yerleşmenin dağılışına etki https://www.youtube.com/watch?v=rnaNh22zJRI&t=76s
Konu Videosu-yerleşmenin sınıflandırılması https://www.youtube.com/watch?v=yFXxBCvzk2Y&t=112s
sınavı http://www.suleymansen.com/FileUpload/op42022/File/yerlesme_sinavi.pdf
Görsel http://www.suleymansen.com/FileUpload/op42022/File/caglar.jpg
Anasayfa