
HAVA DURUMU: Belirli bir yerde kısa süreli meydana gelen hava olaylarına hava durumu denir.
HAVA KÜTLESİ: Sıcaklık ve nem bakımından benzer olan büyük atmosfer parçalarına hava kütlesi denir.
İKLİM: Geniş alanlarda uzun yıllar boyunca etkili olan hava durumlarının ortalamasına iklim denir.
KLİMATOLOJİ: İklim bölgelerini ve özelliklerini inceleyen bilim dalına klimatoloji denir.
CEPHE: Farklı iki hava kütlesinin karşılaşma alanına cephe denir.
METEOROLOJİ: Atmosferde meydana gelen hava olaylarını gözlemleyen bilim dalına meteoroloji denir.
Meteoroloji, Yunanca “meteoron” kelimesinden adını almıştır ve gökyüzünde olan olaylar anlamına gelmektedir. İnsanlar; bulutları, rüzgârları, yağmuru anlamak ve ekonomik faaliyetlerini planlamak için gözlemler yapmışlardır.
Günümüzde atmosferdeki değişimden dolayı meydana gelen hava olayları (aşırı sıcaklar, kuraklık vb.) daha ciddi sonuçlara neden olmakta ve bizleri olumsuz etkileyebilmektedir. Bu sonuçlara neden olan hava olayları hakkında bilgi sahibi olmak ve tedbir almak için daha ciddi gözlemler yapılmalıdır.
Başlıca Meteorolojik Gözlemler (Rasat)
Sinoptik gözlem, bütün dünyada aynı anda yapılan ve atmosferin yatay özelliklerinin yanında dikey durumunun da incelendiği gözlem türüdür. Bu gözlemler özel cihazlar ile meteorolojik uydulardan yararlanılarak yapılır. Greenwich (Griniç) saatine göre altışar saat ara ile günde 4 defa
yapılır.
Klimatolojik gözlem, zemine yakın atmosfer özelliklerinin incelendiği gözlem türüdür. Sinoptik gözlemlerden farklı olarak yerel saate göre yapılır. Bu gözlemlerde her iklim elemanı (sıcaklık,
basınç, yağış vb), özelliklerine göre günün farklı saatlerinde ölçülür.
Fenolojik gözlem; kültür bitkilerinin ekim, çimlenme, çiçek açma, yapraklanma, olgunlaşma ve hasat tarihlerinin gözlenerek kaydedilmesidir.
İKLİM ELEMANLARI (İKLİM SİSTEMİNİN DEĞİŞKENLERİ)
İKLİM KUŞAKLARI
Matematik iklim kuşakları ile sıcaklık iklim kuşakları arasında farklar vardır. Güneş ışınlarının geliş açısına göre oluşturulan matematik iklim kuşakları, ortalama sıcaklık değerlerine göre oluşmuş sıcaklık kuşaklarına göre daha tutarlıdır. Sıcaklık kuşakları yarım kürelere göre farklılık gösterir. Bu farkın oluşmasında en önemli etken kara ve denizlerin dağılışıdır.
İKLİMİN ETKİLERİ
İklim ve onu oluşturan iklim elemanlarının hem fiziki çevreye hem de beşeri çevreye etkisi çoktur. Bunlar;
Fiziki çevreye etkileri; bitki örtüsü, canlıların dağılışı, kayaçların parçalanması ve toprak oluşumu, yer şekillerinin oluşumu gibi
Beşeri çevre üzerinde ise beslenme alışkanlıkları, ekonomik faaliyetler, fizyolojik ve karakter özellikleri ve nüfusun yeryüzüne dağılışı üzerinde etkilidir.
İKLİM SİSTEMİ BİLEŞENLERİ
-Litosfer(Taş Küre)
-Hidrosfer (Su Küre)
-Atmosfer (Hava Küre)
-Biyosfer (Canlı Küre)
-Kriyosfer (Buzul Küre)
İklim sistemi bileşenlerinin iklime etkileri
| Atmosfer(Hava küre) | Hidrosfer (Su küre) | Litosfer (Yer küre) | Kriyosfer (Buzul küre) | Biyosfer (Canlı küre) |
|
Rüzgarın ısıyı, nemi ve bulutları taşımasıyla güneşte gelen ışınların uzaya yansıması, atmosferden soğurulması ve yere iletilmesi ile sıcaklığının atmosferde tutulması etkisiyle |
Suyun yavaş ısınması veya soğuması, Suyun buharlaşması havadaki nem ve yoğuşma, Okyanus akıntıları |
Volkanik patlamalar ile açığa çıkan karbondioksit levha hareketleri yer şekillerinin varlığı yükseltinin yağışa ve rüzgara etkisi |
Buzulların atmosferi etkisi buzulların Okyanus akıntılarına etkisi ışınlarının yansıması ile iklimi etkisi buzulların erimesiyle deniz seviyesinden geniş olanlara yayılması ile iklim etkisi |
Sera gazlarının oluşumunda Karbonun azaltılmasında bitkilerin sıcaklığı tutmasın da veya ışınların yansımasında bitkilerin rüzgarın hızı ve yönü üzerinde etkisi ile insanların neden olduğu karbondioksit üretimi ile okyanus ve denizlerdeki yaşayan fitoplanktonların karbondioksit üretmesiyle |
EK KAYNAKLAR
Konu sınavı http://www.suleymansen.com/FileUpload/op42022/File/9cografya_sinav_ornegi1-iklim.pdf
Temel İklim ve iklim elemanları etkinliği2025
İklim sistemi temel bilgiler etkinlik2025
Aşırı hava olayları etkinlik2025
İklim sisteminin bileşenleri2025